SPIEGELEN

Daktuin Depot Boijmans van Beuningen. Foto: Richard van der Keur

Onlangs was ik zowaar een zondag ‘vrij’. Ik hoefde geen viering voor te gaan, mijn agenda voor die dag was leeg. Het werd een kunstzinnige zondag. Samen met Michel ging ik te voet naar het Depot Boijmans van Beuningen in onze thuisstad Rotterdam. Een betrekkelijk nieuw onderkomen en toch reeds een klein icoon. Je stapt in een soort massieve, glazen spiegelpot waar Museum Boijmans van Beuningen duizenden kunstobjecten heeft ondergebracht. Het eigenlijke museum ernaast wordt verbouwd, en zoals je kon verwachten loopt die verbouwing enorm uit en overstijgen de kosten ruimschoots de destijds gemaakte begroting. Maar het depot, zo weet ik nu, is een aardig alternatief omdat het een kijkje achter de schermen van de kunstcollectie geeft. Bovendien heb je vanaf het dak van de glazen pot een mooi uitzicht over de binnenstad van Rotterdam. Met zelfs een vleugje natuur, want er staan berkenbomen op het dak, met hun wortels in met gras bedekte stroken aarde. Met de ook daar aanwezige spiegelmuren zie je dit stukje strak vormgegeven natuur ook nog eens in tweevoud.

Het in spiegels verpakte museumdepot deed mij even een moment terugdenken aan de studiedagen van het Convent van Voorgangers, waar ik onlangs weer aan deelnam. Ieder najaar organiseert het bestuur van het Convent van Voorgangers een studie-etmaal in congrescentrum Mennorode, in Elspeet. Voorgangers van Vrijzinnigen Nederland en de Vereniging Vrijzinnige Protestanten komen hier twee dagen samen om met elkaar in gesprek te gaan over waar wij als voorganger in de praktijk zoal tegenaan lopen, maar ook om ons te laten inspireren door sprekers. Zo was er dit jaar onder meer de lezing Liturgie en protest. Interessant om te zien hoe sommige voorgangers en gemeenten een weg zoeken in de ontwikkelingen in onze maatschappij. Ontwikkelingen die we steeds minder soepel in het licht van het evangelie kunnen plaatsen, hoewel datzelfde evangelie evengoed nog zo vaak als bron van inspiratie dient voor het grote verhaal dat we delen. Of noem het een kompas. Hoe baan je jezelf een weg door onrust en verwarring? We houden ons vaak liever stil, richten ons op de zachte krachten. Maar is de kerk in al die zachtheid toch liever niet ook een plek van protest: een stil protest tegen onrecht? Want jazeker, er is nog altijd onrecht. Vele mensen waar ook ter wereld delven het onderspit, over dieren nog maar te zwijgen, en zelfs de aarde lijkt steeds meer te lijden onder ons gedrag. Je zou elkaar het vermogen gunnen om te spiegelen, in de zin van reflecteren. Echter, van spiegelen lijkt weinig sprake, integendeel. “Er lijkt een duidelijke tendens te bestaan: hoe rijker men wordt, hoe meer men bezit, des te hoger en solider de omheiningen worden waarmee mensen zich omringen omdat men meer te verliezen heeft”, schrijft filosoof en antropoloog Ton Lemaire in Tegen de tijd, een boek dat ik een jaar eerder op de conventsdagen vond op de boekenplank ‘om mee te nemen’.

Omheiningen worden hoger en solider. We timmeren omheiningen rond onze overtuigingen, rond onze meningen en rond de vermeende veiligheid van ons narratief. Maar nu is het advent. Opeens komt het kerstverhaal weer in beeld en zien we de contouren van een stil protest, een tegenbeweging in de heilige letteren. Heilig in de zin van apart zetten: een verhaal apart. Dan kijken we in de spiegel van de geboorte van het Kind, liggend in een kribbe, in een bedding van stro, omringd door dieren en herders, en de lieflijke zorg van zijn ouders. Drie Wijzen uit het Oosten volgen de ster en weten waar zij moeten zijn: links laten liggen wat je van je pad houdt, omarmen wat je op weg helpt. “De middelen spiegelen het doel en drukken uit wat je beoogt”, hoorde ik zeggen in de lezing Liturgie en protest.

 Je doel spiegelen. Uitdrukken wat je beoogt. Mijn vurige wens is dat wij in de weerspiegeling van het geboorteverhaal toch weer iets van onszelf mogen herkennen. Geen hoge omheiningen, geen gesloten hekken, maar luchtige muren, open luiken, een zonnig dak en een gedekte tafel voor wie aan wil schuiven. En dat we onze schatten van levenskunst met elkaar mogen blijven delen.

 – Richard van der Keur

Deze bijdrage is gepubliceerd in Samengaan nr. 3 2024  van Vrijzinnige Geloofsgemeenschap Tholen.

---